SSW

De afkorting zal voor de meesten van jullie abacadabra zijn. Toch heeft de Sudden Stratopheric Warming behoorlijk veel invloed op de kans op winterweer in onze omgeving. Op de weersite van Jan Visser vond ik deze heldere uitleg over SSW.

Het weer speelt zich voor het grootste deel af in de troposfeer, zijnde de luchtlaag die zich uitstrekt vanaf het aardoppervlak tot 10-12 kilometer hoogte. De luchtlaag boven de troposfeer, de stratosfeer, is van minder belang maar het is niet zo dat ontwikkelingen op stratosferisch niveau (10-50 kilometer hoogte), waar zich ook de kwetsbare ozonlaag bevindt, onbelangrijk zijn. Integendeel zelfs!

In de stratosfeer kan het onvoorstelbaar koud zijn. Tijdens Kerst 2012 werden door het KNMI op ruim 20 kilometer hoogte temperaturen beneden -80º geregistreerd. Soms echter voltrekt zich een bijzonder sterke opwarming waarbij de temperatuur in enkele dagen met wel 50 graden kan stijgen! Zulks wordt in meteorologische kringen een "Sudden Stratospheric Warming" genoemd. Dit fenomeen is doorgaans het gevolg van weersystemen in de troposfeer (niet zelden grootschalige hogedrukgebieden) die de "Polar Night Jet", een van west naar oost waaiende straalstroom die de Noordpool omcirkelt, verstoren. De Polar Jet begint dan sterk te golven en net als op het strand worden deze gebroken met als gevolg een sterke verzwakking of zelfs een omslag van de heersende "westerlies" naar "easterlies" in de atmosferische bovenkamer.

Ondertussen implodeert als het ware de aanwezige lucht in de stratosfeer boven de poolkap en door compressie voltrekt zich een sterke opwarming (SSW). Uiteindelijk kunnen de "easterlies" op grote hoogte ook het weer in de troposfeer beïnvloeden met als gevolg een verzwakking van "onze straalstroom". Dat resulteert dikwijls in een geblokkeerd stromingspatroon waardoor oostenwinden koude continentale vrieslucht naar het westen kunnen transporteren.
Het is uiteraard geen wet van Meden en Perzen dat een SSW automatisch winterweer tot gevolg heeft maar een vorstperiode komt gemiddeld wel vaker voor bij zo’n gebeurtenis.

En dat is wat er eind december vermoedelijk gaat gebeuren boven het oosten van Siberië. Begin januari 2013 gebeurde hetzelfde, aan het eind van de maand schaatsten we op de Wieden.

Gezien de weerkaarten, ook op de wat langere termijn, vrees ik, dat we schaatsen op natuurijs in 2014 wel op onze buik kunnen schrijven. Maar de SSW zou wel eens de reddingsboei kunnen worden, zodat we in de tweede helft van de winter weer op de Vogelplas en elders op natuurijs kunnen schaatsen.