De koe

Het is een waarheid als een koe: achteraf kijk je een koe in de kont. Na ruim 40 jaar in de openbare bibliotheek gewerkt te hebben met figuurlijk en heel soms letterlijk de poten in de modder, wil ik een korte terugblik geven van vier decennia bibliotheekwerk.

Het wordt geen langdurig herkauwen. Het geschiedt aan de hand van zaken, die verdwenen zijn, hetgeen vaak ook dingen waren, die in deze tijdspanne zijn verschenen.
Karmac, wie kent het niet? Op zich was het een hele verbetering ten opzichte van het Detroitsysteem, maar het had één nadeel: de film moest vaak verwisseld worden op het moment, dat de rij voor de balie bijna werd omgeroepen bij de filemeldingen op de radio.

De aloude catalogus, waarbij handmatig de nieuwe titelbeschrijvingen werden ingevoerd en die van de afgeschreven boeken werden verwijderd. Ik kan u verklappen, dat ik hier heel goed in was.

De hangmappen met actuele en literaire documentatie. Altijd een leuke klus, als je stagiaires had en zelf een klus had, die je dringend af moest maken. Stagiaires in de bibliotheek zijn trouwens een soort, dat met uitsterven bedreigd wordt.

Dia’s kwamen en gingen, evenals talencursussen op cassettebandjes. Eén anekdote wil ik u niet onthouden. In de destijds nieuwe bibliotheek van Leiden aan de Nieuwstraat hadden we een beveiligingssysteem, dat gebaseerd was op magneetstrips. Bij het activeren en deactiveren werden de banden over een grote magneetplaat gehaald. De talencursus was prompt half gewist.
Videobanden en cd’s: ze kwamen en ze gingen. Daarbij zat ook de cd met de koeienhoes. Voor de kenners onder ons: “Atom heart mother” van “Pink Floyd”.

Met automatisering kwam alles in een stroomversnelling, ook al kwam het in een sukkeldrafje op gang. Bij Datapoint had men Ad van Dienst in dienst. Eens per maand kwam hij op maandag om updates in te voeren. We hadden onderling weddenschappen afgesloten over wat het daarna NIET zou doen.
Het internet zorgde voor allerlei internetcursussen, maar ook voor de roemruchte Krakercompetitie, waarbij “De Golfbrekers” uit Katwijk zich met een gelijk aantal punten net niet plaatste voor de halve finale.
Daarnaast zorgde Al@din voor veel vragen over tal van onderwerpen. Deze vragen moesten snel beantwoord worden, hetgeen veel speurzin vereiste. Deze dienst verdween door een constante in 40 jaar bibliotheekwerk: bezuinigingen. Zodoende verdween ook de meest energiezuinige bibliotheek in Nederland: Katwijk aan den Rijn. Energiezuinig bouwen kon al in 1981!

Sluipenderwijs werd een melkkoe uitgemolken: de collectie werd kleiner en de uitlening evenzeer. Een spiraal naar beneden.

Vrijwel mijn hele werkzame leven heb ik aan klanten verkondigd: “We kunnen ieder boek laten komen. Als wij het niet hebben, dan kunnen we het laten komen van andere bibliotheken.”
Tot bleek, dat “Fietsen naar Praag” in 2018 in geen enkele openbare bibliotheek voorradig was. Een vrij gangbare reisgids, die diverse herdrukken kende en het jaar ervoor nog een herdruk beleefde.

Overal in Nederland werden de collecties fors verkleind en daarmee verdwenen de minder geleende boeken uit de bibliotheek. Katwijk deed volop mee aan deze rage met als gevolg, dat de lener veel minder keuze heeft. Gekscherend zeg ik wel eens: “Met het magere boekenbudget is het een AKO-bibliotheek geworden.”

Bij de marathon zie je op kop alleen maar magere mannen lopen. Tot die categorie behoor ik niet. Desondanks ga ik volgende week zondag de marathon van Leiden lopen. Ik loop voor het Willem Alexander Kinderziekenhuis, waar ik in het verleden al tweemaal de 1000 rondjes van Leiden voor heb geschaatst. Ik hoop aan een bedrag van € 421,95 te komen. Tien euro per kilometer.

Bij mijn geboorte was ik trouwens vel over been en in mijn eerste levensjaar was ik vaak ziek. Een paar maal is het voorgekomen, dat mijn ouders bang waren, dat ik de volgende morgen niet zou halen. Gelukkig bleek ik over voldoende weerstand te beschikken, zodat ik me nu in kan zetten voor zieke kinderen en hun ouders, die een steuntje in de rug wel kunnen gebruiken.

In de familie Breed was het een traditie, dat bij de geboorte van een kind de anderen een koetjesreep kregen. Deze traditie bracht me op een idee. Jullie mogen, als jullie straks weggaan, allemaal een koetjesreep meenemen.
Ik wil afsluiten met een gedicht van de in augustus overleden dichter K. Schippers.

De koe

Een koe
is een merkwaardig beest
wat er ook in haar geest
moge zijn
haar laatste woord
is altijd
boe