"Ze wilde niet bewierookt worden!"

Normaal gesproken ben ik in het winterseizoen iedere donderdagmorgen in de Leidse IJshal te vinden. Zeker nu er vanochtend opnamen gemaakt zouden worden door TV West. Ton Kamerling is 18 jaar geleden begonnen met de Krasse knarren groep op dinsdag- en donderdagmorgen. Een jaar of 4 geleden heb ik het stokje van hem overgenomen. Ton was benaderd door TV West, die de start van het nieuwe schaatsseizoen in beeld wilde brengen aan de hand van onze schaatsgroep die morgenochtend voor het eerst het ijs op gaat.

Maar er zijn zaken, die nog belangrijker zijn dan schaatsen. Op de tijd, waarop ik gewoonlijk naar de IJshal vertrok, reden Ada en ik nu naar de Sint-Victorkerk in Noordwijkerhout, waar de uitvaartdienst voor mijn schoonzus Fia gehouden zou worden.

Er stond een harde wind en bij Oegstgeest kwam de regen met bakken uit de hemel, maar gelukkig werd het steeds droger naarmate we Noordwijkerhout naderden. De kerk was behoorlijk goed gevuld.
Het was een mooie, persoonlijke uitvaartdienst, waarbij het kenmerkende woord bij Fia zorgzaamheid was. Komend uit een gezin met 19 kinderen, moest ze als jong meisje al de verantwoordelijk voor 2 jongere zusjes op zich nemen. Deze zorgzaamheid heeft ze haar hele leven tentoon gespreid.
Ze had een opgewekt karakter, maar was wel van duidelijke regels. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Verder tafeltenniste ze en hield van de natuur. Het gezin Breed trok dan ook regelmatig de duinen in. Van hun zakgeld hadden de kinderen "Mama" van Heintje bij elkaar gespaard.

Door de ziekte van Parkinson moest ze de zorgzaamheid uit handen geven en moest ze de laatste jaren van haar te korte leven zelf verzorgd worden. Ik neem mijn petje af voor mijn broer Kees, die de afgelopen jaren deze taak voor dag en nacht vol liefde op zich heeft genomen, samen met de hulp van de thuiszorg.

Wie wel eens een katholieke uitvaartdienst heeft bijgewoond, zal één ding nooit vergeten: de onmiskenbare geur van het wierook. Dat ontbrak vandaag. Het wierook wilde niet goed branden. Het ritueel met het wierookvat ging gewoon door. Sommigen hebben de wierook lichtjes geroken, maar dat kan ik niet beamen.
Er werden, voordat de kist met het stoffelijk overschot naar het kerkhof werd gebracht, gevraagd om mensen, die de vele bloemen naar het graf wilde dragen. Ik liep naar voren en kreeg het grote boeket met de tekst "Een laatste groet, de familie Breed".
Bij een laatste groet hoort eigenlijk ook een eerste begroeting, maar daar weet ik niets van af. Toen ik nog een klein kind was, kwam Fia al bij ons over de vloer. Ik weet dus niet beter, dan dat ze altijd al bij de familie Breed hoorde. In juni 1962 zijn Kees en Fia getrouwd. Ze hebben hun gouden huwelijk dus net niet vol kunnen maken.


De witte rozen en andere witte bloemen droeg ik met zorg naar buiten, waar op deze grauwe ochtend de zon doorbrak, toen de kist naar buiten gedragen werd.
Nadat iedereen een handje bloemen op de kist had gelegd, wandelden we naar het Victorhuis, waar de koffie en de thee klaar stond.
En daar kwam weer het paradoxale van begrafenissen: het heeft vaak een stuk gezelligheid, want je ziet een hoop oude bekenden weer. Zo kwam ik Fia's broer Ben tegen, met wie ik een jaar of 40 geleden op de bollenvelden onkruid heb gewied en bollen geraapt.
Verder raakten Ada en ik, terwijl de meesten afscheid begonnen te nemen, aan de praat met Robert en zijn vriendin Joke. We verlieten dus als een der laatsten het Victorhuis en wilden richting Leiden fietsen, toen Peter vroeg: "Komen jullie mee? Er staan broodjes klaar thuis!"
En zo konden we nog een tijdje herinneringen ophalen. Aan het eind van de maaltijd kwam de uitvaartdienst nog even ter sprake, en ook het ontbreken van een duidelijke wierookgeur. Waarop Robert zeer ad rem zijn moeder in één zin wist te karakteriseren: "Ze wilde niet bewierookt worden!"