woensdag 8 oktober 2014

Jeen van den Berg

De Friese schaatslegende Jeen van den Berg is op 86-jarige leeftijd overleden. Van den Berg kreeg begin dit jaar een hersenbloeding, waarna zijn gezondheid hard achteruit ging. Hij verbleef de laatste tijd in een verzorgingstehuis. Zijn grootste bekendheid verwierf de onderwijzer als winnaar van de Elfstedentocht in 1954.

"Jeen was iemand die het van zijn doorzettingsvermogen moest hebben. Iemand die nooit opgaf. Geen technicus, maar zo taai als leer", aldus oud-bondscoach Henk Gemser. Hetgeen bevestigd wordt door journalist, auteur van schaatsboeken en begenadigd schaatser Hylke Speerstra: "Jeen was een echt voorbeeld voor mij. Zeker nadat hij in 1954 de Elfstedentocht won. Hij was geen supertalent. Maar hij was wel gezegend met een enorm sterke wil en een flinke dosis intelligentie. Van den Berg reed nooit een centimeter te veel, maar wel altijd voor de overwinning."
In 1954 was hij vooral slimmer dan zijn concurrenten. Voor Wieling is het verhaal een van de juweeltjes uit de historie van de Elfstedentocht. "Vlak voor de finish stond er een bord dat er nog 500 meter te gaan was. Er ontstond wat verwarring tussen de koplopers Anton Verhoeven en Jeen van den Berg. Jeen was de eerste die het doorhad, dankzij het schreeuwende publiek. Hij won uiteindelijk en Verhoeven eindigde als vijfde."

Dat klopt volledig met de karakterschets, die oud-marathonschaatser Koos Zwaan ooit van hem gaf: "Hij is een linkmichel!"
Twee jaar later werd Van den Berg zesde in de Tocht der Tochten waarbij de vijfkoppige kopgroep hand in hand over de finish ging.

Dat er niet werd gesprint is alleen te begrijpen als men weet, dat Aad de Koning, Jeen Nauta en Anton Verhoeven in 1954 ook in de kopgroep hadden gezeten. Jan van den Hoorn en Maus Wijnhout sloten zich als "nieuwkomers" bij het Pact van Vrouwbuurstermolen aan, dat als voornaamste doel had te voorkomen, dat Jeen van den Berg opnieuw de Tocht der Tochten zou winnen.
In 1963 eindigde hij achter Reinier Paping en Jan Uitham als derde in de meest legendarische Elfstedentocht. Het was zo koud, dat Jan het op een zeker moment niet meer zag zitten. Toen kreeg hij steun van Jeen. En toen Jeen niets meer zag, toen heeft Jan Uitham hem er weer doorheen gesleept. Het verhaal van de lamme en de blinde, dat wel vaker voorkomt bij de Elfstedentocht.

Naast de marathonwedstrijden was Van den Berg ook een verdienstelijk langebaanschaatser. Twee keer nam hij deel aan de Olympische Spelen (1956 en 1960). Hylke Speerstra stond hem in die jaren vaak terzijde.

"In de winter van 1956 waren we in Hamar, Noorwegen om te trainen", herinnert Speerstra zich. "Jeen moest daarna nog door naar een wedstrijd in Moskou. Hij vroeg aan mij of ik vast een paar van zijn schaatsen mee terug naar Friesland wilde nemen. Dat deed ik. In de trein op weg naar huis merkte ik dat hij me twee rechterschaatsen had meegegeven. Dat kon iedereen overkomen, maar Jeen niet. Maar ik kon ze niet meer op tijd terugbrengen. Uiteindelijk reed Jeen op geleende schaatsen van Henk van der Grift. Die waren zijn maat helemaal niet. Toch bleef hij precies twee tienden binnen de limiet. Later vroeg ik hem hoe hij dat had klaargespeeld. Toen zei hij: "Het moest!""
Gekscherend zei deze op 8 januari 1928 geboren Olympiaganger wel eens: "Ik heb de Olympische Spelen van Amsterdam nog meegemaakt."

Zelf heb ik één keer het genoegen mogen smaken om met Jeen van den Berg te mogen schaatsen. Dat was op Flevonice, waar alle nog levende Elfstedentochtwinnaars aanwezig waren. Ik citeer uit Ereronde met DE EREGALERIJ: Tineke Dijkshoorn reed als eerste weg en ik reed meteen achter haar aan. Hans van der Plas volgde me, net als IJVL-lid Jan Annard, die ook meedeed aan IJsstrijd.
Bij het bruggetje keek Tineke Dijkshoorn om: er zaten geen andere Elfstedentochtwinnaars achter haar. "Je hebt ze allemaal eraf gereden", merkte ik op. Tineke liet zich even afzakken, ik kwam op kop van het treintje. Een kilometer verder was het Elfstedentochtteam compleet, vlak achter mijn rug. Deze eenvoudige toertochtschaatser reed daar, na het voltooien van de Alternatieve Elfstedentocht van gisteren, gewoon op kop van de groep met alle nog schaatsende Elfstedentochtwinnaars. Met recht een ereronde met DE EREGALERIJ!

Gezien zijn grote staat van dienst, waaronder ook diverse marathonkampioenschappen en het in 50 jaar tijd 7 keer uitrijden van de Elfstedentocht, heeft Jeen van den Berg een ereplaats verdiend in deze EREGALERIJ.
Jeen, rust in vrede!

Geen opmerkingen: