Eurohoog

In de wintermaanden ben ik geregeld op www.weerwoord.be te vinden. Hier bespreken weeramateurs de diverse weerkaarten, pluimen en dergelijke. En niet onbelangrijk: hier durven mensen hun nek uit te steken, als er kans komt op een natuurijsperiode. De officiële weermannen van het KNMI houden zich ver van dit soort speculaties, maar een mogelijke trend is op weerwoord zodoende wel eerder bekend.
De eerste 2 weken is de trend zeer duidelijk: op wat nachtvorst na hoeven we hier niet veel te verwachten.
Via weerwoord kwam ik op Johanns (Alpen) Weer, een blog met vandaag een heel interessant artikel over het ontstaan van blokkades en waarom de blokkade momenteel op de voor ons verkeerde plaats ligt en we voorlopig nog niet van dit Eurohoog af zijn.
"Inmiddels ligt vrijwel geheel Europa onder de vleugels van hoog "Varnia". Morgen ligt het met zijn zwaartepunt boven Duitsland-Polen en heeft dan een kerndruk van 1040 hPa bereikt. Zoals ik gisteren al schreef is het hoog ook in de hoogte (5 tot 15km) goed ontwikkeld en wordt het keurig geflankeerd door twee (hoogte)lagedrukgebieden. Deze constellatie, ook wel omega blokkade genoemd door de vorm van het stromingspatroon, staat bijna altijd garant voor een zeer stabiel geheel.
Laten we vandaag bij gebrek aan dynamiek en interessant winterweer eens van de gelegenheid gebruik maken en kijken waardoor deze constellatie nu kan ontstaan en zo hardnekkig is. En wat misschien nog interessanter is; "hoe komen we er weer vanaf ?!"
Jetstream -Rossbygolven
Boven het noordelijk halfrond op een hoogte van pak hem beet 9 tot 12 kilometer waait een zeer sterke wind die met de naam straalstroom (jetstream) wordt aangeduid. De straalstroom, laten we hem gemakshalve maar even met de letters "JS" aanduiden, is gemiddeld enkele duizenden kilometers lang, enkele honderden kilometers breed en slechts een paar kilometer hoog. Het is dus een zeer langgerekte maar smalle band (corridor) met hoge windsnelheden die maxima van 300 a 350 kilometer per uur kunnen halen en die door de atmosfeer kronkelt als een rivier in het landschap. De stroming is normaal van west naar oost gericht, dat is dezelfde richting als de draaiing van de aarde. Meestal verloopt de JS met een vrij recht golvend stromingspatroon. Het kan echter ook voorkomen dat de JS steeds meer gaat kronkelen (meanderen) en dan spreken we van zogenaamde Rossby golven of planetaire golven (vernoemd naar de wetenschapper Carl Gustav Rossby).

Ontstaan van de Rossby golven met de navolgende blokkade (afsnoering)

Karakteristiek voor Rossby-golven is de fasesnelheid en amplitude van de golftoppen, hoe sterker de Rossbygolven hoe langzamer de westwaartse verplaatsing. Daarbij kunnen bepaalde golflengten en amplitudes ervoor zorgen dat de Rossby-golven quasi stationair worden met als resultaat het optreden van een blokkade door opbouwende hogedruk tussen de golftoppen en golfdalen (afsnoering). In het uiterste geval kan de stroming (JS) zelfs compleet tegen de normale west-oost richting in gaan verlopen (retrograad).
Momenteel hebben we te maken met de hierboven beschreven situatie. De JS wordt keurig boven de Atlantische Oceaan naar het noorden toe afgebogen (top golf) om vervolgens via Scandinavië en het westen van Rusland en de Balkan weer naar het zuiden toe af te zakken (dal golf). Daar tussenin geklemd dan ons warmbloedige anti-winter hoog "Varnia".

De jetstream (jetstream bewolking -cirrus) gezien vanuit de ruimte

Probleem met "Varnia"voor ons wintervrienden is dat het op een wel heel ongelukkige positie stelling heeft ingenomen. Zou de blokkade bijvoorbeeld bij Groenland-IJsland of boven Scandinavië hebben gelegen dan hadden we gewoon te maken met diepvries kou. Een positie boven Engeland zou juist weer garant staan voor nordstau situaties met veel sneeuw. Nu echter in plaats daarvan de inversie situatie zonder enige neerslag en winterkou. Tja het kan verkeren zei Bredero destijds al !
Goed, leuk om te weten, interessant ook voor diegenen die wat meer kennis willen opdoen maar de grote vraag voor de winterliefhebber is en blijft: hoe komen we er weer van af ? Het zal toch ook niet zo zijn dat dit nog tot in februari gaat voortduren ?! Een antwoord hierop kunnen we wellicht vinden in de factoren die juist ook de slingerende straalstroom veroorzaakt. Dit kan bijvoorbeeld een bergketen zijn zoals de Rocky Mountains, een koude reservoir (hoog) boven de Siberië, het afzwakken van de het winters lagedrukgebied hoog in de atmosfeer boven de Noordpool (Polar Vortex) of gewoon door het weer toenemen van de snelheid van de JS. In al deze gevallen krijgen we te maken met fase en amplitude veranderingen van de Rossby golven die zich westwaarts of eventueel ook oostwaarts zullen voortplanten.
Zo kan bijvoorbeeld de extreme koude die momenteel delen van Canada en de Verenigde Staten teistert een voorbode zijn voor winterse toestanden op termijn bij ons. Evengoed is het denkbaar dat een Russisch hoog boven Siberië de boel op zijn kop gaat zetten. Hoe dan, ook de veranderingen die nu al ergens in de maak zijn zullen niet van vandaag op morgen bij ons voor een markante weeromslag gaan zorgen. Ook is nog onduidelijk vanuit welke richting de winter uiteindelijk zal gaan toeslaan. Vooralsnog tender ik voor de optie met een verschuiving van de blokkade richting het oosten gevolgd door nieuwe Atlantische input. In eerste instantie krijgen we dan te maken met een zachtere zuidwestelijke hoogtestroming aan de voorzijde van de naderende Atlantische hoogtetrog (volgende topgolf die vanuit het westen nadert) met later dan kouder weer onder invloed van de navolgende koude dalgolf.
Na het weekend lijkt het bastion van hogedruk zich wat terug te gaan trekken naar het oosten van Europa en west Rusland, tegelijkertijd neemt de druk van een complex lagedrukgebied op de noordelijke Atlantische Oceaan wat toe. In de bergen koelt het weer wat af zonder dat het nu direct koud gaat worden. Ook de neerslag blijft vooralsnog buiten bereik van west Europa en de Alpen. Of in het verdere verloop de depressies vanuit het westen verder naar west Europa zullen doordringen (de dalgolf, zie kaart hieronder) en eventueel in versneld tempo hoog Varnia van de weerkaarten gaan vegen is nog onzeker. Langzaam maar zeker zie ik toch wat lichtpuntjes aan de weerkaarten horizon verschijnen en wie weet komt het juist in aanloop van de Kerst toch allemaal nog goed.

Bovenstaand artikel op Johanns (Alpen) Weer is wat taaie kost, maar het geeft goed weer, hoe de voor natuurijs onontbeerlijke blokkades ontstaan.
Helaas voor ons, maar voor de Kerstvakantie kunnen we vergeten, dat we in Nederland op natuurijs komen.