Winter door extreem warme Noordpool?

In het najaar beginnen mijn bezoeken aan www.weerwoord.be op gang te komen. In de maanden december, januari en februari ben ik dagelijks op dit weerforum te vinden als bezoeker. Behalve dat je hier ruim op tijd een natuurijsperiode aan kunt zien komen, ook al gaat het 9 van de 10 keer "niet door", tref je er soms ook prachtige foto's aan, zoals deze parel die onder de kop "Weerspiegelende zonsopkomst aan de Elfhoevenplas" door Jan Willem uit Gouda is geplaatst.

Op dezelfde pagina vond ik ook een zeer interessant artikel met als titel "Winter door extreem warme Noordpool?"
Het betoog is geschreven door weerman Reinier van den Berg van www.weer.nl.
Als service naar u toe plaats ik hier het artikel integraal:
Het idioot "warme" weer in het Noordpoolgebied houdt aan. De gevolgen gaan verder dan een enorm tekort aan zee-ijs. Mogelijk veroorzaakt de warme pool elders ijskoud winterweer....

We schreven er de afgelopen week al vaker over. De komende winter. Is er iets zinnigs te zeggen over de huidige patronen in de atmosfeer in relatie met het komende winterseizoen. We hadden al geconcludeerd dat een herhaling van vorig jaar erg onwaarschijnlijk is. En dat er met name in de beginfase van de winter misschien wat meer winterweer zou optreden. Daar houden we aan vast. Maar interessant is een recent wetenschappelijk artikel, dat misschien meer licht laat schijnen op het veel te warme weer in het Poolgebied en juist kouder weer op andere plaatsen van de wereld.
Polar Vortex
In dit onderzoek, dat vorige week werd gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift Nature, kijkt men heel specifiek naar de locatie van de "Polar Vortex". De Polar Vortex is in feite een groot lagedrukgebied dat zich ophoudt in het Noordpoolgebied, zoals de naam al doet vermoeden. Het is gevuld met koude lucht. En heeft een sturend effect op de weerpatronen op de gebieden die de pool omringen. Tot aan de gematigde breedten aan toe. Dus ook van belang voor het weer in onze omgeving. Een goed ontwikkelde Polar Vortex in het Noordpoolgebied bevordert een sterke westelijke stroming op gematigde breedte. En verkleint de kans op koud winterweer in ons land.

Donkere poolwinter
De Polar Vortex ligt met zijn centrum normaliter vrij dicht bij of recht boven de geografische Noordpool. De reden zou moeten zijn, dat deze koude luchtwervel zich graag ophoudt boven het koudste deel van de wereldbol. In het gebied dat in de poolwinter zo min mogelijk straling van de zon ontvangt. En feitelijk alleen maar warmte uitstraalt. Als het zeewater op de Noordpool in het winterhalfjaar grotendeels is dicht gevroren, kan het er in feite even koud worden als op een continent. Diepvriestemperaturen van tientallen graden onder nul zijn dan geen bijzonderheid.
Run-away warming
Maar de wereld verandert. Het klimaat warmt wereldwijd snel op. En de poolgebieden blijken nog veel sneller op te warmen. Dat geldt voor de Zuidpool, maar nog veel meer voor de Noordpool. Op de Noordpool spelen krachtige zichzelf versterkende effecten een rol. Als het warmer wordt, blijft er minder ijs over op zee. Waardoor de opwarming kan versnellen. En er nog minder ijs over blijft. Enzovoort. Sommige klimaatwetenschappers spreken van het risico van een "run-away warming".

Momenteel ligt er veel te weinig ijs in het Noordpoolgebied. Minder dan ooit waargenomen. Vooral daarom is het er ook veel warmer dan normaal. De komende week zijn er grote gebieden waar het 15 tot 20 graden warmer is dan normaal. Op het vasteland kan het wel goed afkoelen. Siberië is tientallen graden kouder dan enige plek in het Noordpoolgebied. Ook in het noorden van Canada vriest het her en der al 15 tot 25 graden.
Terug naar het onderzoek. Op basis van metingen en modelberekeningen heeft men geconcludeerd, dat de Polar Vortex niet meer zo trouw is aan de Noordpool. Het systeem is gemiddeld zwakker dan in de vorige eeuw. Maar is ook verplaatst. Met name in de richting van Eurazië. Laten we zeggen richting Siberië. De onderzoekers leggen een verband met het steeds verder slinken van de hoeveelheid zee-ijs. En leggen ook een verband met de toename aan sneeuw in Eurazië.

Meer sneeuw
Die toename van sneeuw kan op zich zelf verband houden met een in toenemende mate ijsvrije Noordpool. Boven open water kan de atmosfeer meer warmte en vocht oppakken. Als die lucht het continent binnendringt, kan er veel meer neerslag vallen. In de vorm van sneeuw wel te verstaan. Door een toename aan sneeuw op het vaste land kan het land juist verder afkoelen. Waardoor het meer en meer zo wordt, dat de Noordpool zelf echt beduidend veel warmer is dan de continentale gebieden die duizenden en duizenden kilometer verderop liggen.

Gespleten Poolwervel
Momenteel zien we patronen die sterk overeenkomen met wat de onderzoekers aan het licht brengen. De Polar Vortex ligt niet boven de Noordpool. Maar is gespleten. Een deel ligt boven Eurazië, een ander deel boven het noorden van Canada. Bovendien is met name Eurazië veel en veel kouder dan normaal. Afwijkingen van 10 tot 15 graden onder de norm zijn er geen uitzondering. Niet verwonderlijk, er ligt ook meer sneeuw dan gebruikelijk. Zowel in Eurazië als in Canada. Dit is geen toeval. Het houdt verband met de afwijkende patronen als hierboven beschreven.
Warmte veroorzaakt koude
Interessant is tenslotte ook, dat men in het onderzoek concludeert, dat de koudere gebieden in Eurazië en Canada (Noord Amerika) voor een deel de wereldwijde opwarming iets tegenwerken. Dus anders gezegd: Het smelten van de Noordpool bevat mee koppelingsmechanismen. Mechanismen die een verdere opwarming van de Noordpool alleen maar helpen. Maar dit opwarmen van de Noordpool veroorzaakt elders juist een afkoeling. Op zich lijkt het redelijk om te veronderstellen, dat met een verdere afname van het Poolijs, de kans op een uitbraak van winterkou bij ons niet perse kleiner wordt. Misschien zelfs wel groter. Immers, boven Eurazië zal vaker een fiks koude reservoir kunnen worden gevormd. Zoals nu trouwens ook al gebeurt.

Schaatsen
Het enige wat dan nog nodig is om bij ons schaatsijs te krijgen, is een dagenlang transport van die kou. Daar hebben we een oostenwind voor nodig. Ofwel, hogedrukgebieden boven Scandinavië of aangrenzend Rusland/Siberië. Met het verzwakken en verplaatsen van de Poolwervel, en daarmee het zwakker worden van westelijke stromingen, zou het zo maar kunnen dat dit soort hogedrukgebieden in de toekomst makkelijker kunnen ontstaan. Ofwel, of het komende winter tot schaatsijs komt, moeten we afwachten. Maar als u schaatsliefhebber bent: ik zou de schaatsen zeker nog niet definitief aan de wilgen hangen of op Marktplaats zetten.

Naschrift: u begrijpt, dat ik dit in dit warmste jaar ooit gemeten ondanks alles een hoopvol artikel vind.