"Fietsen naar Praag" of de teloorgang van het bibliotheeknetwerk

Bij de duurloop, die ik gisteren gemaakt had, had ik van Jaap de Gorter gehoord, dat het door mij bestelde boek "Fietsen naar Praag" er nog niet was.

"Vorig jaar duurde het bij dezelfde uitgever ook heel lang", kreeg ik als antwoord: "Toen was hij zelf op fietsvakantie."
Kennelijk was dat dit jaar ook het geval. Voor ons was het echter belangrijk, om deze reisgids met de route naar Bayreuth op tijd in handen te krijgen. De fietsroutes langs de rivieren zijn niet zo'n probleem.

Het probleem is juist om goede routes tussen de dalen te vinden.

Van het stuk tussen de Werra en de Main zijn voor zover bekend geen Bikeline-gidsen voorhanden.

Nu zorgt ieder fietsreiziger er voor, dat hij een plan B achter de hand heeft voor het geval dat het niet op tijd wordt geleverd.
Als bibliothecaris leek mij het meest voor de hand liggend om dit boek via interbibliothecair leenverkeer naar Katwijk te laten komen. Tot mijn stomme verbazing bleek er van "Fietsen naar Praag" slechts één exemplaar in het hele bibliotheeknetwerk aanwezig te zijn. Dit exemplaar van de Koninklijke Bibliotheek was echter niet te leen, doch alleen in te zien. Je moet dus zelf naar Den Haag om fotokopieën te maken!
Hier wreekt zich, wat bij bibliotheek Katwijk gebeurt en hetgeen kennelijk ook in de rest van Nederland geschiedt: de collecties worden kleiner en de uitleenfrequenties worden leidend voor de aanschaf.
Nu weet iedereen, die gepokt en gemazeld is in het bibliotheekvak, dat de zogenaamde nullijsten in theorie objectief zijn, maar in de praktijk niet. Het komt regelmatig voor, dat van de winkeldochters de helft en soms zelfs meer te vinden is op de onderste plank.

Bovendien wordt er sterk ingezet op de actualiteit. Boeken ouder dan een jaar of 8 tot 10 verdwijnen zo uit de collectie.

Bij een bijeenkomst van collectioneurs uit Noord- en Zuid-Holland waarschuwde een jaar of 5 geleden iemand van Probiblio voor het gevaar, dat als iedere bibliotheek bibliotheek op eigen houtje af ging schrijven men er op een gegeven moment achter zou komen, dat het laatste exemplaar uit het bibliotheeknetwerk zou zijn verdwenen.
Met "Fietsen naar Praag", voor het eerst uitgegeven in 2006 en in 2016 aan de vierde druk toe, is dit kennelijk al gebeurd. Ik geef het grif toe: het is geen uitleentopper. Maar met name in studentensteden zal deze reisgids toch wel af en toe de kast uit komen.

Tegen onze klanten zei ik altijd: "In principe kunnen we aan ieder boek, dat in Nederland is uitgegeven, komen!"
Na vandaag zal ik dit niet meer zo stellig beweren.
We worden als afzonderlijke bibliotheken om de 3 of 4 jaar gecertificeerd, maar hoe zit het met het met het bibliotheeknetwerk als zodanig. Doordat iedereen de collecties verkleint en actueler maakt, verdwijnen er onherroepelijk titels tussen de wal en het schip. En weg is dan ook echt weg.

Het is net als bij een wielerwedstrijd, waarbij een kopgroep is weggereden. In het peloton denkt iedere wielrenner: "De anderen moeten het gat maar dichtrijden."
Het resultaat is, dat het peloton als geheel de boot mist.

En zo komen onze klanten uiteindelijk van de regen in de drup, nu steeds meer bibliotheken veranderen in een soort Bruna-bibliotheek. En hier zou wel eens een deel van het ledenverlies kunnen zitten. Mensen, die "iets anders" willen lezen, vinden niet genoeg van hun gading om de contributie hiervoor te willen betalen.
Voor individuele bibliotheken zijn deze leners een te kleine doelgroep om te kunnen bedienen, maar veel van deze "anders lezenden" bij elkaar zijn toch een behoorlijk grote groep, die nu zelfs in het totale bibliotheeknetwerk achter het net vissen.

Wellicht dat dit deel van het collectiebeleid landelijk opgepikt kan worden. Met ieder voor zich en God voor ons allen komen we er niet....